شرح مجدد گزارش در موعد و نظارت مستمر شرح قاعده میخ طویله ! ، شرح توهم گودرزی ! ، چگونگی اصلاح گزارشات خلاف واقع ناظر بطور ناخواسته ، نحوه گزارش نویسی در مواردیکه مالک روی شمشیری های فلزی راه پله طاق ضربی اجرا نماید ، چگونگی اظهار نظر برای تامین نور کافی واحدها در مواردیکه تیغه بندی های داخلی تغییر کرده باشد

 

متن پیش روی برگردان فایل صوتی است که به همت گروه نگارش آماده و در اختیار شما قرار گرفته است.

مرجع حقوق مهندسی ایران همیار و همراه جامعه مهندسی ایران

دو موضوع که قبلاً به کرات گفته شده است ولی باز  بنا به درخواست دوستان و سئوالات پیش آمده، مجدداً به توضیح آنها می پردازیم .

 

موضوع اول : عدم اطلاع مالک به ناظر از انجام عملیات

وقتی مالک به شما برای انجام عملیاتی  اطلاع نمی دهد و عملیاتی نظیر بتن ریزی فونداسیون و … را بدون اطلاع مهندس سازه  و یا عملیات دیگری نظیر پوشش سنگ نما بدون اطلاع مهندس معمار و یا  قرار دادن لوله ها و دفن آنها در کف و دیوار بدون اطلاع مهندس مکانیک و یا انجام لوله گذاری و سیم کشی بدون اطلاع مهندس برق صورت می پذیرد ؛ که منجر به گلایه  ناظر از  مالک به علت عدم اطلاع درخصوص انجام عملیات بدون هماهنگی با وی، می شود.  لذا ناظرین  به استناد مبحث دوم مقررات ملی ساختمان و همچنین استناد به  بند 13توضیحات ذکر شده در برگ پروانه ساختمانی صادره شده در شهر تهران و سایر شهرها که به صراحت عنوان شده ” مالک می بایست قبل از پوشش هر قسمتی از کار به ناظر اطلاع  کتبی دهد “.گزارش عدم استحکام می نویسند ودر گزارش عبارت  “مالک بدون اطلاع اینجانب اقدام به بتن ریزی فونداسیون و یا بتن ریزی سقف طبقه اول را نموده است ،اینجانب این عملیات را ندیده ام و استحکام سقف و فونداسیون مورد تایید نمی باشد. لذا مالک موظف به انجام آزمایش هایی نظیر اسکن میلگرد در بتن می باشد و می بایست به طریقی ثابت نماید که میلگردها مطابق نقشه ها کار شده است” را ذکر می نماید، گرچه ظاهر این حرف صحیح می باشد اما موانع حقوقی در کنار آن می باشد . با ارسال این گزارش به شکل ذکر شده در بالا، از لحاظ شورای انتظامی و حتی محاکم انتظامی مورد بازخواست قرار می گیرید و محکومیت می گیرید البته اگر یک مرحله این موضوع را گفته باشید از شما می پذیرند ولی چند مرحله را نمی پذیرند.

 

طرح موضوع :عدم اطلاع مالک به ناظر  برای بتن ریزی سقف

مثلاً مهندس ناظر سازه بعد از بازدید از فونداسیون ساختمان و بتن ریزی آن، از مالک می خواهد که بعد از آرماتور بندی مربوط به ستون های  سقف و قبل از بتن ریزی آن به او اطلاع دهد . اما بعد از گذشت مدتی ناظر در این خصوص خبری از مالک دریافت نمی کند و ناظر به بازدید کار می رود و با ساختمانی که سه  سقف آن اجرا شده است روبرو می شود ؛که این موضوع  برای ناظر مشکل ایجاد می کند . در این حالت دعوا با مالک نتیجه ای ایجاد نمی نماید و حتی با نوشتن گزارش به استناد ( مبحث 2 )مقررات ملی ساختمان و ارسال آن به شهرداری نیز مشکلی حل نمی شود گرچه بهرحال این سه سقف عدم استحکام می خورد  و مالک می بایست طرح تقویت را با هماهنگی طراح اجرا کند و آزمایشهای مربوطه را انجام دهد اما معظلی ایجاد می شود و آن است که مالک می تواند به شورای انتظامی مراجعه نماید واعلام نماید که ناظر برای ساختمان من عدم استحکام صادر نموده و گزارش سه سقف را با یکدیگر ارائه داده است و به نظارت مستمرش عمل نکرده است  (بعدا” نظارت مستمر شرح داده خواهد شد) لذا شورای انتظامی ناظر را شش ماه محروم می کنند  و همینطور اگر مالک به دادگاه عمومی مراجعه کند و اعلام نماید که ناظر گزارشات خود را در موعد مقرر ارائه نداده و سه سقف از ساختمان اینجانب عدم استحکام دارد و من مجبور به انجام هزینه هایی جهت آزمایش اسکن میلگرد در بتن می باشم و به دلیل عدم نظارت مستمر ناظر، متقبل هزینه هایی دیگری نظیر طرح تقویت شده ام . و می تواند از ناظر به این دلیل طلب خسارت نماید . گرچه به استناد( مبحث 2) درصد زیادی مالک مقصر می باشد اما ناظر نیز بی تقصیر نمی باشد و می بایست درصدی از هزینه هایی که توسط مالک انجام شده است را پرداخت نماید که این مبلغ هزینه ها معمولا خیلی بیشتر از حق الزحمه نظارت  می باشد لذا ناظر همواره می بایست نظارت مستمر داشته باشد  .

نظارت مستمر

تعریف نظارت مستمر درخیلی مباحث عنوان شده است؛ مثلا در تبصره 7 ماده 100؛ در مبحث دوم و در قانون نظام مهندسی ، عنوان گردیده است که ناظری که ناظربرگ گذار در پروانه ساختمانی است ، طبق این قوانین ناظر مستمر تلقی میگردد.

نظارت مستمر چیست آیا نظارت مقیم است و یا نظارت عالیه است ؟ خیر .

اینها معانی دیگری دارد ناظر مقیم فردی است که در پروژه های عمرانی و برای مشاور کارمیکند، که از ساعت 8 صبح شروع به کار می نماید و در ساعت 5 عصر کار وی به اتمام می رسد .

 نظارت عالیه فردی است که به چند ناظر در پروژه ها نظارت دارد که قدیم به آن سرناظر میگفتند و اواخر دهه 70 نام آن به نظارت عالیه تغییر یافت و بخشنامه حق الزحمه نظارت عالیه صادر گردید اینها برای نظام فنی اجرایی است و به ناظر برگه گذار پروانه ساختمانی در حوزه ساخت و ساز شهری ارتباطی ندارد.

نظارت مستمر یعنی آنکه ساختمانی را که تحت نظارت دارید می بایست زیر نظر داشته باشید و هر موقع از سال و شبانه روز که تمایل داشتید می توانید از کار بازدید نمایید .

اما مبنای آن، خروجی های آن  می باشد که شما به عنوان ناظر می بایست گزارش مرحله ای به شهرداری داشته باشید و دستورکاربه مالک داده باشید و مکاتبات با سازمان و طراح ها و نظارت ماده 35 (نظارت عالیه وزارت راه و شهرسازی )داشته باشید که باید برای آنها پس از ارسال رسید دریافت نمایید . پس در نظارت مستمر حضور فیزیکی ناظرملاک نمی باشد و مهم همان مستندات می باشد و شما را به دلیل عدم حضور محاکمه نمی کنند که آیا در زمان حادثه در پروژه بوده اید یا خیر ؟

بلکه سوال می پرسند که آیا گزارش مرحله ای به شهرداری داده اید و یا دستور کار به مالک داده شده است یا خیر. آیا نامه به نظام مهندسی و یا بازرسی اداره کار و یا نامه به ماده 35 و نامه به طراح ها داده اید یا نه شما را با این مکاتبات می سنجند .

 

باز خوانی پرونده

بطور مثال  در حین گودبرداری در یکی از گودهای تهران، وقتی که ساختمان مجاور به داخل گود ریزش کرد و دو نفر از ساکنین آن خانه فوت کردند و زمانی که سازنده و مجری و ناظر را به دادگاه احضار کردند ؛ قاضی از همه خواست که از خودشان دفاع کنند . از ناظر پرسید و او در جواب گفت: زمانی که گود در حال ریزش بود من آنجا بودم قاضی در جواب ایشان فرموند: بودن شما در آنجا چه تاثیری داشته  و خروجی شما چیست ؟چه مکاتباتی داشتید ؟آیا نامه به شهرداری داده اید که مالک سازه نگهبان را اجرا نکرده است؟ و یا آیا دستور کار به مالک داده اید که حق ندارید سپر خاکی را بردارید ؟آیا نامه به طراح داده اید که سازه نگهبان متناسب با گود نیست ؟آیا نامه به نظام مهندسی  داده اید که به طراح اخطار بدهد که نقشه سازه نگهبان متناسب با گود طراحی نماید ؟آیا نامه به بازرسی اداره کار داده اید که ایمنی رعایت نمی شود ؟آیا نامه به ماده 35 نظارت عالیه داده اید که شهرداری از دستور کار من متابعت نمی کند ؟آیا چیزی دارید؟  : -خیر. فقط زمانی که گود درحال ریزش بود من آنجا بودم .-پس قاضی گفت :اینکه شما آنجا بوده اید کافی نیست و شما را تبرئه نمی کند.

حال در صورت عدم اطلاع مالک به ناظر و انجام کاربدون هماهنگی با ناظر ؛ چه باید کرد؟

در این حالت باید گزارشی مبنی بر اینکه که، بتن سقف طبقه اول اجرا شده و مالک به من اطلاع نداده و استحکام آن مورد تائید نمی باشد و مالک میبایست به طریقی اثبات نماید که میلگردها را مطابق نقشه اجرا نموده است تنظیم شود  و مجدداً” بعد از 10 روز  گزارش دیگری تهیه نماید که مالک بدون اطلاع ناظر بتن سقف طبقه دوم را اجرا نموده است و استحکام آن مورد تائید نمی باشد و میبایست به طریقی اثبات نماید که میلگردها را مطابق نقشه اجرا نموده است و مجدداً بعد از 10-12 روز بعد گزارشی دیگری مبنی بر اجرای بتن سقف طبقه سوم بدون اطلاع ناظر  تنظیم گردد و در آن نیز مجدداً قید شود که استحکام آن مورد تائید نمی باشد و میبایست به طریقی اثبات نماید که میلگردها را مطابق نقشه اجرا نموده است. در این حالت در شورای انتظامی و دادگاه عمومی  می توانید تبرئه شوید (قانون میخ طویله که یک قانون مدنی است  به این معنی که هر فردی مدعی است او باید ثابت نماید ).

ولی این نیز حدی دارد  شاید در این فاصله کارشناسان ماده 35 و یا مامور شهرداری برای بازدیدبه محل پروژه آمده باشد که در این صورت نمی توانید از این حالت استفاده کنید .

 

این قانون برای نظارت معماری صادق می باشد مثلا بعد از بازدید از ساختمان متوجه می شوید که مالک بدون اطلاع از ناظر سنگ نما را اجرا کرده و ممکن است آنها را اسکوپ نکرده باشد. اگر درگزارشمان بنویسیم که مالک سنگ نما را اجرا کرده لیکن بعضی از سنگ ها را اسکوپ نکرده است در اینصورت مالک می تواند از ناظر شکایت کند که ناظر در موعد مقرر به من چرا تذکر نداده است و زمانی به من عدم  اسکوپ سنگها را اعلام  می کند که نمای ساختمان تمام شده است و در این وضعیت شورای انتظامی به ناظر معماری سه  ماه محرومیت می دهد و اگر این مالک به محاکم قضایی هم شکایت کند چون شما در موعد مقرر گزارش نداده اید 10تا 15 درصد از هزینه های اسکوپ و پیچ و رول پلاک را ناظر می بایست متقبل شود در این موارد باید فعل را به شکل مضارع بنویسید. به این شکل که مالک درحال اجرای سنگ نما می باشد و بعضی از سنگهای نمای خود را اسکوپ نمی نماید لذا استحکام سنگهای نما مورد تایید نمی باشد. خواهشمند است مالک را موظف به اسکوپ سنگ نما نمایید و نیاز به دستور توقف نمی باشد دستور توقف  فقط برای ایمنی می باشد.

یا در کار  تاسیسات برقی نوع لوله ها و اتصالات مشخص نمی باشد اینکه ناظر تاًسیسات  بنویسید کار بدون اطلاع من  انجام شده درست نیست باید بنویسید مالک در حال اجرا می باشد ولی این مشکلات را دارد .

 

موضوع دوم : قاعده توهم گودرزی

بازخوانی پرونده

درسال 1391 مهندس ناظرتک ناظره ای در تهران  برای نظارت به ساختمانی بتنی  مراجعه می کند و مشاهده می کند که مالک شبکه زیرین میلگرد فونداسیون و همینطور میلگرد تقویتی فونداسیون و ریشه ستونهای را با ابعاد و تعداد و شماره کمتر اجرا کرده است . پس از دعوا با مالک گزارشی به شهرداری مبنی بر توقف اجرای کار داده ولی شهرداری توجهی نکرد و مالک بتن فونداسیون را اجرا کرده است . مجدداً همین وضع برای ستونها تکرار شد و ناظر نیز مکاتبه ای شبیه حالت قبل با شهرداری انجام داد و باز شهرداری توجهی نکرد و مجدداً در تراز سقف همین روند تکرار شد . ناظر هم به خیال اینکه سه بار به شهرداری تذکر توقف انجام کار داده است و مسئولیت از او دیگر سلب شده و عدم استحکام ساختمان را اعلام کرده پروژه را رها می کند . مالک نیز به کار خود ادامه می دهد و سقف تمام طبقات را اجرا می کند و بعد از آن سفت کاری ، نازک کاری ،نقاشی و نصب آسانسور را انجام می دهد و حتی برای آسانسور هم نیز تاًییدیه می گیرد .

 

بعد از 18ماه بعد از صدور جواز  مالک با ناظر تماس گرفت که کار ساختمان تمام شده واز او پایان کار خواست . ناظر به شهرداری ناحیه و منطقه مراجعه می کند که چرا ساخت این ساختمان را متوقف نکرده اید و مالک به کار خود ادامه داده با وجود اینکه بنده در سه مرحله برای شهرداری گزارش ارسال کردم و از آن سازمان تقاضای توقف کار آن پروژه را داشتم . شهرداری به ناظر  اعلام می کند که چرا در بقیه مراحل گزارش ارسال نکرده اید مگر نه اینکه ناظر می بایست نظارت مستمر داشته باشد . شهرداری سریعاً به عنوان شاکی شکایتی به شورای امن(امورمهندسین ناظر تهران ) فرستاد و مالک هم جداگانه به شورای انتظامی شکایت کرد . تقریباً هر دو شکایت با هم مصادف شدند . بالاخره در دادگاه ناظر را خواستند مالک هم حاضر شد نماینده  امور مهندسین ناظر هم برای رسیدگی به پرونده حضور داشت . همیشه اینگونه نمی باشد گاهی مالک از ناظر شکایت می کند بعد از مدتی شهرداری از ناظرشکایت می کند در این حالت اگر شما نتوانید این دو پرونده را به یکدیگر ارجاع دهید دو بار محروم می شوید اگردر شورای انتظامی نگوید که یکبار محروم شده اید دوباره محروم می شوید.

در دادگاه قضیه پرسیده می شود و از ناظر بقیه گزارشات را می خواستند به دلیل عدم وجود گزارشات مرحله های بعد ، با ارفاق نه ماه به ناظر محرومیت میدهند به دلیل اینکه نظارت مستمر نداشته است . مالک بعد از این جلسه مجدداً  از ناظر شکایت می کند و دادگاه راًی می دهد که از هزینه های طرح تقویت 10% را نیز ناظر باید پرداخت کند.

بهر حال این پرونده راه حلی نداشت و تنها راه حل آن تعویض ناظر بود (چون ناظر قرار داد نداشت و داوری وجود نداشت  ) گرچه  ناظر نمیخواست تعویض شود ولی امکان دفاع از او  وجود نداشت لذا تعویض شد و متاسفانه 9ماه محرومیت گرفت و ناظر دیگری برگ استحکام داد ومالک پایان کار گرفت .

به هر حال ارسال به موقع گزارشات در زمان مفید و موثر ، می تواند مهندسان ناظر را از این مهلکه نجات دهد .

 

موضوع گزارشات خلاف واقع بطور ناخواسته

این موارد توسط شهرداری های مناطق گزارش داده میشود به عنوان مثال ناظری درزمان آرماتور بندی فونداسیون متوجه می شود  طول کلی زمین از نقشه های مصوب 40 سانتی متر بیشتر می باشد. لذا ناظر گزارشی مبنی بر  پیشروی 40 سانتیمتری در حیاط و یاگذر تنظیم می نماید و در گزارش خود خلاف دارد را نیز  می نویسد . بعد از مدتی نمایندگان شهرداری برای اندازه گیری می آیند و بعد از متر کشی متوجه می شوند  که40 سانتیمتر  پیشروی وجود نداردو طول ساختمان مطابق نقشه هاست. در اینصورت بدون اطلاع شهرداری به ناظر، به تبصره 7 ماده 100 و یا شورای انتظامی گزارشی مبنی بر ارسال گزارش خلاف واقع ناظر ، میفرستد .

حال در این فاصله چه اتفاق افتاده است ؟ مالک بعد از تذکر ناظر و بدون اطلاع به وی خود اقدام به اصلاح آن نموده و به ناظر این موضوع را اطلاع نداده است که بعد از بازدید ماموران شهرداری مشکلی وجود نداشته بنابر این به دلیل عدم حضور مستمر ناظر ، در این حالت ناظرحداقل به سه ماه محرومیت محکوم می شود. در این حالت هیچ کاری نمی توان کرد تنها راه آن پیشگیری است و درمان آن این است که همیشه ناظر به نحوی که می داند از حضور نمایندگان شهرداری در محل پروژه  و ارسال گزارشات خلاف واقع آنها مطلع باشد و  بلافاصله بعد از ارسال گزارش خلاف واقع نمایندگان شهرداری؛ گزارشی به شهرداری، مبنی بر اینکه، در زمان متر کشی به دلیل وجود موانع، خطایی در متر کشی رخ داده و در این گزارش اصلاح می کنم ،را تنظیم و تحویل شهرداری دهد . لازم به ذکر است  نوشتن اینکه مالک خود راساً و بدون اطلاع ناظر  به اصلاح کار پرداخته اشتباه می باشد.

این قاعده در مرحله فونداسیون و  نهایتا ” در سقف اول جوابگو می باشد و در مراحل بعدی در سفت کاری و سقف دوم و … کارساز نخواهد بود چون ناظر میبایست متر کشی مجدد را تا آن زمان انجام می داد.

توجه : در 4 ناظره ها ناظر معماری مسئول است و در 5 ناظره ها ناظر نقشه بردار(کنترل ابعاد زمین به عهده آنها ست ) و در تک ناظره ها  همه مسئولیت ها به عهده تک ناظره می باشد .

اجرای کف شمشیری راه پله با طاق ضربی

اجرای کف شمشیری راه پله با طاق ضربی در نظارت ساختمان با اسکلت فلزی می باشد که مالک اجازه اجرای سقف شمشیری بصورت طاق ضربی ندارد و باید مطابق نقشه دال بتنی  اجرانماید.

درقدیم و حتی در حال حاضر در شهرستانها  شهرداری وحتی نظارت عالیه از ساختمان بازدید می کند ودرصورت مشاهده این موضوع رسما” به مالک نامه می فرستند که باید سقف شمشیری راه پله اجرا شده با طاق ضربی  را تخریب و آن را به دال بتنی تبدیل نمایند همچنین  گزارشی نیز  به شورای انتظامی منعکس می کنند که برای ناظرمعضل ایجاد می کند پس لازم است که از قبل به مالک تذکر بدهید که این کار را انجام ندهد.

اگر در ساختمان تحت نظارت خود متوجه رخداد چنین موضوعی شدید  به مالک بگوید که لازم نیست طاق ضربی را تخریب نمایید بلکه آن را بصورت قالب آجری نگاه دارد و روی ان میلگرد و برشگیر قرار دهد  و بتن سقف را بریزد و در گزارش نیز ذکر نمایید که مالک باید شمشیری راه پله را از طاق ضربی  به دال بتنی اصلاح کند و یا در حال اجرا شمشیری راه پله بصورت دال می باشد و باید تاییدیه مهندس محاسب را اخذ نمایید .

در قدیم(قبل از سال 1390)  فقط شهرداری ها کنترل می گردند و نظارت عالیه بازدید نداشت و نظام مهندسی هم بازدید نداشت و اگر تناقضی بین نقشه های مصوب و بالاخص سازه  و یا حتی معماری میدیدند و به شورای انتظامی و یا  تبصره 7  ماده 100 اعلام می کردند.

اما درحال حاضر نظارت سخت تر شده چون سه گروه  برای بازرسی به پروژه  می آیند  لذا ضروری است رابطه خوبی با مالک داشته باشید و در صورتی که به ساختمان سر نمیزند با سرپرست کارگاه و یا نگهبان و یا مالک مدام تماس بگیرید و در جریان بازدیدهای که از پروژه می شود باشید و ببیند که آنها چه گزارش هایی مبنی بر وجود تخلف در کار شما ارسال می کنند تا سریعاً شما گزارش خود را بعد از آن تخلف ارسال نمایید.

تاًمین نور فضاهای تغییر یافته

ناظرهای معماری و حتی تک ناظره ها توجه جدی داشته باشند چنانچه مالک تیغه بندی فضاها را عوض می کند ضمن اینکه ناظر می بایست این تغییرات را به شهرداری اعلام کند باید اظهار نظر کند که نور کافی برای فضاهای ایجاد شده وجود دارد ویا خیر ؟ اگر صرفا فقط جابجایی ها ذکر شده باشد و اظهار نظری درمورد تأمین نور نشود پرونده از طرف شهرداری و یا از طرف کمیسیون ماده 100 به شورای انتظامی میفرستند.

 اغلب تک ناظره ها چون سازه هستند اطلاعی ندارند و حتی معمار ها هم همین مشکل را دارند در این مواقع دو راه حل وجود دارد :

• مراجعه به دفترخدمات الکترونیکی و یا شهرداری شود و پرسش از آن مسئول مطلع که آیا واقعا نور کافی است یاخیر؟ اگر با قاطعیت جواب داد لازم است ناظر اظهار نظر وی را در گزارشات خود درج نماید . وگاهی مسئول دفتر خدمات الکترونیکی و شهرداری هم اطلاعی ندارد و اعلام می کنند که باید کمیسیون داخلی نظر بدهند .

اما راه دومی وجود دارد که در محاکم قضایی مهندس را نجات می دهد و آن اینکه :

نوشتن گزارش به این شکل ” که تیغه ها جابجا شده است و این جمله را هم نیز باید بنویسید که : مالک می بایست نور کافی برای فضاهای جدید الحداث ایجاد نماید “ که این کفایت می کند ولی نوشتن اینکه نور کافی ندارد و آنها ثابت کنند دارد به خاطر ارسال گزارش خلاف واقع متهم هستید و برعکس آن نیز تخلف است لذا نوشتن عبارت ذکر شده در سطر قبل کفایت می کند .