بررسی علل بی اعتنایی مهندسین به مباحث حقوق مهندسی ! ، بررسی مسئولیت های مهندسین عضو سازمان استان تهران که صلاحیت تاییدات آتش نشانی را دریافت کرده اند ، شرح مسئولیت های چهار ناظره در حوادث چاه های فاظلاب در زمان احداث و بهره برداری

 

متن پیش روی برگردان فایل صوتی است که به همت گروه نگارش آماده و در اختیار شما قرار گرفته است.

مرجع حقوق مهندسی ایران همیار و همراه جامعه مهندسی ایران

درابتدای این جلسه پیش از شروع مبحث اصلی،لازم است در خصوص بی اعتنایی مهندسین ناظر به مباحث حقوق مهندسی و دلایل این بی اعتنایی را تشریح نماییم. ابتدا مقدمه ای بسیار مفید را خدمتتان عرض می کنیم که بسیار قابل تأمل می باشد. یک سری از مهندسین که تازه عضو کانال حقوق مهندسی شده اند به دنبال این هستند تا با استفاده از کلید واژه ها جواب یک سری سئوالات خود را بیابند.در اینجا لازم است متذکر شویم، تمام مهندسان ناظر سازه و معماری و تاسیسات برقی و مکانیکی باید به تمامی مباحث تدریس شده در کانال حقوق مهندسی گوش کنند تا به یک فهم کلی در خصوص حقوق مهندسی برسند و با استفاده از کلید واژه های قید شده در ابتدای هر جلسه نمی توان به دانش حقوق مهندسی دست یافت.یکی از دلایل اصلی رویکرد ضعیف جامعه مهندسی به علم حقوق مهندسی ، چه از طرف سازمان های نظام مهندسی و چه از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت راه و شهرسازی و حتی شهرداری ها و سایر نهادها، حتی معاونت پیشگیری قوه قضاییه؛ این است که تعداد پژوهش گران و مدرسین در علم حقوق مهندسی ، متاسفانه از تعداد انگشتان یک دست هم کمتر است.خوشبختانه جنبش حقوق مهندسی شروع شده است اما تا بارور شدن این درخت و ثمر دادنش فاصله زیاد است و باید تعداد مدرسین این علم به قدری زیاد شود که شورای عالی انقلاب فرهنگی به وارد شدن این علم به دانشگاه ها قانع شود.

 

• یکی از دلایل اصلی مشکل رواج علم حقوق مهندسی ؛ کمبود مدرس و اساتید در این رشته می باشد.
• دلیل دوم آن، اطلاع رسانی راجب به این مبحث بود که خوشبختانه اخیراً درفضای مجازی به راحتی می توان به این مباحث دست یافت.
• اما یک دلیل مهم ماهیتی دیگری هم وجود دارد و آن ذهنیت اشتباهی است که در فکر و ذهن تعدادی از مهندسین پیش کسوت جامعه مهندسی وجود دارد علی الخصوص مهندسینی که در دهه 70 و 80 موفق به اخذ پروانه اشتغال بکار مهندسی شده اند و این جای بسی تاسف دارد که این مهندسان اظهارداشتند که نظارت و اجرا و محاسبه انجام شده توسط مهندس دارای پروانه اشتغال بکار؛ هیچ گونه مسئولیتی برای شخص مهندس نداشته و ندارد.هنوز هم به این تفکر کاملاً غلط ؛ معتقد هستند و متاسفانه شهرداری ها هم به این موضوع دامن میزنند.
•  
• در اوایل تأسیس سازمان نظام مهندسی در سال 1374 ، امور مهندسین ناظر که درخیابان ایرانشهر در تهران واقع است به مهندسین دارای پروانه اعلام می کرد که بیایید و کوپن سهمیه خود را تحویل بگیرید. همین نحوه برخورد با مباحث نظارت و محاسبه باعث بی تفاوتی مهندسین با مسئولیت سنگینی که بر گردن دارند شد و بعدها یعنی در سالهای اواخر دهه 70 و ابتدای دهه 80 ، تبعات این بی تفاتی مهندسان، در پرونده های قضایی که به دلیل عدم رعایت نکات فنی و مهندسی و همچنین عدم رعایت مباحث ایمنی در حین کار پیش آمد ؛ خود را نشان داد و از این بابت مهندسین بی تفاوت پایشان به محاکم قضایی باز شد و تاوان سنگینی را پرداخت کردند.

 

• اینکه مسئولیت سنگینی که مهندسین ناظر و محاسب و مجریان ذیصلاح در حوزه ساخت وساز شهری برگردن دارند بر کسی پوشیده نیست.اما جای تعجب است که با وجود گذشت این همه سال، هنوز تعداد زیادی از همکاران مهندس، متاثر از تلقینات اشتباه هستند و با وجود تجربه و سن و سال زیاد، باز هم حاضر به تغییر تفکرات اشتباه خود نیستند. این مباحث و جلسات حقوق مهندسی ماحصل سالها جمع آوری و پژوهش بر روی بیش از 2500 پرونده و بررسی رویه های محاکم قضایی و نظریات کارشناسان رسمی دادگستری در این پرونده هامی باشد.تمام این پرونده ها از نظر سنگینی جرم طبقه بندی شده اند و به این نتیجه رسیده ایم که چگونه از جرم به قانون برسیم.بنابراین تجربیات سالها پژوهش را در حدود 170 جلسه حقوق مهندسی بیان خواهیم کرد . لازم است که کلیه مهندسان عزیز این مباحث را گوش کنند و صرفاً با حضور در سمینار ها وهمایش های حقوق مهندسی که 5 ساعت بیشتر هم نمیباشد نمی توان به دانش حقوق مهندسی دست یافت.

 

در ادامه به مبحث اصلی این جلسه خواهیم پرداخت که مربوط به مسئولیت مهندسین ناظر عضو سازمان نظام مهندسی استان تهران می باشد که صلاحیت تاییدات آتش نشانی را از سازمان آتش نشانی دریافت کرده اند.

• اخیراً در تهران بین سازمان نظام مهندسی استان تهران و سازمان آتش نشانی توافقاتی صورت گرفته است. در این توافق نامه سازمان آتش نشانی برای  اینکه برای مهندسین عضو سازمان نظام مهندسی ایجاد اشتغال نماید اقدام به تشکیل دوره هایی برای مهندسین عضو سازمان تهران کرده است که درطی این دوره صلاحیت طراحی و نظارت تاسیسات آتش نشانی را به مهندسین داده است.حال این مهندسین چون شخص حقیقی هستند ، صلاحیت طراحی و اجرای سیستم آتش نشانی را به تنهایی ندارند پس باید عضوشاغل و یا هیات مدیره شرکت هایی شوند که صلاحیت طراحی و نظارت و اجرای سیستم آتش نشانی را از سازمان آتش نشانی گرفته باشند.حال سئوالی که برای این مهندسین پیش می آید این است که آیا با توجه به اینکه عضو شاغل و یا هیات مدیره این شرکت ها می شوند درصورت بروز حادثه منجر به هر گونه خساراتی، این مهندسان هم مسئول خواهند بود یاخیر؟

 

حال میخواهیم مسئولیت مهندسین صاحب صلاحیتی را بررسی کنیم که عضو شرکت های حقوقی صاحب صلاحیت در رشته طراحی و نظارت و اجرای سیستم آتش نشانی می باشند.

• این شرکت های صاحب صلاحیت با این مهندسین قراردادی را امضاءمیکنند و آنها را به عنوان عضو شاغل به سازمان آتش نشانی معرفی می کنند.سپس بدون اینکه آدرس ساختمانی را که درحال انجام سیستم آتش نشانی می باشد را به مهندس صاحب صلاحیت خود جهت نظارت نشان بدهند، اقدام به تائید سیستم آتش نشانی در حال اجرا می کنند.طبیعی است آن مهندسی که قراردادی را با آن شرکت حقوقی منعقد کرده است و نام و امضاء و مُهر آن مهندس، پای نقشه های آتش نشانی درج شده است؛ در صورت بروز هر گونه مشکلی و حادثه ای ؛مسئولیت خواهد داشت و ضامن خواهد بود .البته قابل ذکر است که تاکنون هیچ گونه  حادثه ای در این خصوص اتفاق نیافتاده و پرونده قضایی تشکیل نشده است. اما چون اسم و امضاء این مهندسان صاحب صلاحیت در پای این نقشه ها وجود دارد در حوادث آتی مسئولیت خواهند داشت.  

 

• حال دراینجا سئوالی پیش می آید که بسیار قابل تامل است. اگر مدیران عامل این شرکت ها قصد سوء استفاده ندارند پس چرا آدرس محل پروژه را به مهندسین صاحب صلاحیت عضو این شرکت ها نمیدهند تا این مهندسان از محل پروژه بازدید کنند ؟؟؟. مدیران عامل اظهار دارند که این مهندسان مسئولیتی ندارند ؛ اگر واقعاً مسئولیتی ندارند، پس باید جواب ماده قانونی 19 و 20 مجازات اسلامی را بدهید.

سازمان آتش نشانی و شهرداری ها به استناد مُهر و امضای همین مهندسان شاغل عضو شرکتهای حقوقی استاندارد آتش نشانی را صادر و تائید میکند و این مهندسان مسئولیت خواهند داشت که این موضوع بسیار جدی میباشد.

حال راهکار واقعی چیست؟

راهکار این است که شما به عنوان مهندس شاغل دراین شرکت ها باید سهامدار و صاحب شرکت و ازافراد اصلی شرکت باشید و باید از محل اجرای کار و پروژه اطلاع کامل داشته باشید و بر اجرای آن نظارت دقیق داشته باشید؛ در غیر اینصورت به هیچ عنوان توصیه نمیشود که مطابق شرایط ذکر شده و بدون هیچ گونه اطلاعی از محل پروژه ، عضو  این شرکت ها شوید، حتی اگر مدیر عامل این شرکت ها به شما تعهد کتبی بدهد که مسئولیت خسارات آتی را ایشان تقبل میکند که جسارتاً این تعهدات بسیار بی ارزش میباشد.کسی نمیتواند با تعهد دادن مسئولیتش را به گردن دیگران بیاندازد درغیر اینصورت باید ماده 691 قانون مدنی تغییر میکرد.

 

• توصیه میکنیم در صورتی که عضو این شرکتها می شوید به هر صورت و روشی که میدانید آدرس محل پروژه را باید پیدا کرده و بر اجرای تاسیسات آتش نشانی نظارت کنید . یعنی شما باید از مدیر عامل این شرکت ها بخواهید که آدرس آن پروژه هایی را که به نام شما ثبت شده است ؛را به شما بدهد و باید بازدید کنید و اگر دیدید که استاندارد آتش نشانی رعایت نشده است باید مکاتبات لازم را با مرجع صدور پروانه انجام دهید.
• در مکاتبات بعد از معرفی خود در ابتدای گزارش لازم است که کلیه نواقص و ایرادات موجود در سیستم اجرا شده را قید کنید و همچنین بنویسید که این نحوه اجرا با اشکالات اجرایی موجود به هیچ عنوان مورد تائید اینجانب نمی باشد و اجازه صدور استاندارد برای سیستم آتشنشانی داده نخواهد شد و اگر هم استانداردی صادر شده است مورد تائید اینجانب نخواهد بود این نامه ها را باید :

ابتدا به نظام مهندسی و

دوم به شهرداری منطقه مربوطه و

سوم به مالک و

چهارم به شرکت مطبوعه که شما به عنوان عضو آن شرکت قرارداد امضاء کرده اید و

پنجم به نظارت عالیه ماده 35 اداره کل راه و شهرسازی و

ششم به اتحادیه شرکت های آتش نشانی که صلاحیت دارند؛

تحویل داده و رسید دریافت نمائید. سپس کپی تمام این نامه ها را پیوست نامه اصلی که میخواهید به سازمان آتش نشانی تحویل دهید ؛ نموده و رسید از سازمان آتش نشانی دریافت نمائید . چون اگر استاندار آتش نشانی برای کار اجرا شده معیوب صادر شده باشد مسئولیت آن کامل بر عهده شما خواهد بود .

 

لازم به ذکر است در صورتی که هر نهادی ،از گرفتن نامه خودداری کرد ،باید به نام مسئول همان نهاد، متن نامه را اظهار نامه قضایی کنید.

• قابل ذکر است که تمام ساختمانها در سازمان آتش نشانی غیر از پرونده کامپیوتری دارای یک پرونده فیزیکی هم هستند.شرکتی که طراحی و نظارت و اجرا و نگهداری دو ساله سیستم آتش نشانی را انجام می دهد در این پرونده ها نامشان ذکر شده است و تمام افراد دست اندر کار دراین ساختمان که سیستم آتش نشانی را اجرا کرده اند نامشان درپای این نقشه ها و در پرونده فیزیکی وجود دارد.در پایان تمام این مراحل مُهرمدیریتی سازمان آتش نشانی هم به عنوان استاندارد و تائید آتش نشانی پای این نقشه ها و پرونده خورده می شود یعنی اینکه این مُهر مدیریتی به استناد و مسئولیت نام افراد و اعتبار آن شرکت صاحب صلاحیت اجرای آتش نشانی به پای این پرونده خورده می شود.برای اینکه همکارانی که دراینگونه پرونده ها درگیر هستند دچار مشکل نشوند با مذاکره ای که با خانم انوری کارگزار بیمه ایران شده است مقرر گردیده کلوزی در خصوص مسئولیت آتش نشانی برای مهندسین طراح و ناظر باز شود تا با پرداخت حق بیمه ناچیزی بتوان مهندسان را تحت پوشش قرارداد.

 

موضوع بعدی این جلسه شرح مسئولیت چهار ناظرها در خصوص حوادث چاههای فاضلاب چه در زمان احداث و چه در زمان بهره برداری است.

• درمقررات ملی به صراحت دراین خصوص بندی وجود ندارد و بیشتر استنتاجی است و بر عهده کارشناس رسمی دادگستری گذاشته شده است . ما با بررسی پرونده های حوادث مربوط به چاه فاضلاب و خروجی احکام قضایی ، توانستیم این وظایف را دسته بندی کنیم .

1- اگر ریزش چاه ناشی از رطوبت بدنه چاه باشد :

که به هر طریقی این رطوبت به بدنه چاه رسیده و باعث ریزش و نشست کف پارکینک و غیره …..بشود چون مربوط به خاک می باشد بنابراین ناظر سازه مسئولیت دارد.

2- اما اگر ریزش چاه ناشی از طوقه چینی نامناسب گلدانی سر چاه باشد

و فاضلاب وارده به جای ا ینکه به صورت عمودی و بدون برخورد به بدنه چاه وارد آن بشود ؛ به بدنه برخورد می کند و بعد از مدتی باعث ریزش و نهایت نشست بشود و یا کول گذاری بدنه چاه درست اجرا نشده باشد؛ دراینجا مهندس ناظر معماری مسئولیت دارد.

3- درصورتی که لوله گذاری ها و اجرای کفشور روی چاه و همچنین نامناسب بودن زاویه زانویی انتهای لوله ها که به سر چاه منتهی می شود، درست اجرا نشود

و یا جنس لوله های فاضلاب نامناسب بوده و بعد از مدتی مستهلک شوند و تمامی این موارد اگر باعث شسته شدن بدنه چاه و تخریب کول های چاه بشود مسئولیت آن با مهندس ناظر تاسیسات مکانیکی است .

4- موقعی که در حین حفر چاه فاضلاب چراغ روشنایی که مقنیان استفاده میکنند باعث برق گرفتگی مقنی و کارگران بشود

مسئولیت آن برعهده مهندس ناظر تاسیسات برقی می باشد .

نکته بسیار مهم و قابل ذکر در اینجا این است که چاه ارت باید در زمان تجهیز کارگاه حفر گردد و این کاملاً  اشتباه است که فکر کنیم چاه ارت مربوط به زمان سفت کاری و نازک کاری میباشد. و اگر چاه ارت در ابتدای کار حفر و تاسیسات آن نصب و ایجاد گردد در حین حفر چاه فاضلاب کارگر مقنی دچار برق گرفتگی نخواهد شد .بنابراین از وظایف مهندسین ناظر برق است که در ابتدای تجهیز کارگاه مالک و ناظر هماهنگ کننده را مجبور به حفرچاه ارت و راه اندازی سیستم فیوز حفاظ جان کنند تا با نصب فیوز محافظ جان از بروز حوادث اینچنینی جلوگیری کنند . لازم به ذکر است که در کلیه حوادث مربوط به ساختمان  ناظرین هماهنگ کننده درگیر خواهند بود .